Nickel van der Vorm

• Erken dat alle wezens van elkaar afhankelijk zijn – verbonden zijn – en dat iedere levensvorm waarde heeft
• Bekrachtig uw vertrouwen in de intrinsieke waardigheid van alle mensen en in het intellectuele, artistieke, ethische en spirituele potentieel van de mensheid
• Bekrachtig dat mét verdergaande vrijheid, kennis en macht ook verdergaande verantwoordelijkheid komt om het gemeenschappelijk goed te bevorderen

Earth Charter

Verbondenheid, Vertrouwen en Verantwoordelijkheid

Het zijn deze drie woorden die voor mij onmiddellijk uit het Earth Charter naar voren komen. Er aan ten grondslag liggen. Het is herkenning voor me. Thuiskomen…

Al jaren zet ik me in voor beter onderwijs.
Dat klinkt heel fijn. Maar wat is dat, beter onderwijs?

Inmiddels denk ik te weten dat beter onderwijs begint bij het stellen van de vraag waartoe onderwijs dient. Een vraag die verbazingwekkend weinig wordt gesteld! En áls de vraag gesteld wordt, is “Klaarstomen voor de arbeidsmarkt” een veel gehoord antwoord. Het is tevens een dankbaar antwoord, want het levert een scala aan vaardigheden op die het onderwijs kinderen zou moeten bij brengen. En zo is het huidige onderwijs systeem ook ingericht: een gestandaardiseerd selectie mechanisme waarin vaste groepen kinderen (naar paspoortleeftijd ingedeeld) als objecten in vaste tijdseenheden zo effectief en efficiënt mogelijk naar vooraf vastgestelde doelen (vaardigheden) worden geleid, waarbij ze door middel van genormaliseerde maatstaven vergeleken en gesorteerd worden. Klaargestoomd voor de arbeidsmarkt. Ja, een arbeidsmarkt die – net als het onderwijssysteem zelf – gestoeld is op competitie en selectie en een lineaire economie, waar makkelijk te meten en op de korte termijn gerichte “performance indicators” de dienst uit maken.

Het moge duidelijk zijn dat dit antwoord niet voldoende is, dat er meer is dan klaarstomen, zowel vanuit een persoonlijk ontwikkelings- als vanuit een maatschappelijk perspectief.

We lijken ons niet te realiseren dat onderwijs op zich zelf ook al vormt! Niet alleen als het vak burgerschap wordt geïntroduceerd, maar per definitie, altijd! School gaat niet alleen om leren maar ook om opvoeden. Het hierboven geschetste systeem – dat uit lijkt te gaan van de veronderstelling dat menselijke ontwikkeling lineair en voorspelbaar verloopt – is van invloed op de menselijke ontwikkeling van de kinderen die er aan worden bloot gesteld. Onderwijs intervenieert in de levens van jonge mensen. En ervan uitgaande dat scholen en beleidsmakers, een keuze hebben wélke interventies plaatsvinden en hóe, is onderwijs dus per definitie een morele aangelegenheid. Anders gezegd, het is van het grootste belang dat zij die betrokken zijn in het onderwijs zich ervan bewust zijn op basis van welke waarden ze handelen! Welke waarden ze belangrijk vinden voor de maatschappij van vandaag en morgen!

Het Earth Charter is een prachtige referentie als het gaat om het bepalen van de waarden waarop onderwijs wordt gebaseerd en die we in onze maatschappij willen terugzien!
Net zoals het Earth Charter een ‘people’s document’ is, werk ik met NIVOZ van onder op aan betere onderwijspraktijk. Werkend met leraren en schoolleiders zetten we verbinding voorop, omdat we ervan overtuigd zijn dat de kwaliteit van de interactie, van de relatie tussen leerling en leraar, tussen schoolleider en zijn of haar team, de alles bepalende factor is. We zien leerlingen niet als objecten, maar als subjecten. Voor goede verbindingen is vertrouwen nodig, in elkaar en in jezelf. En dat vraagt weer om verantwoordelijkheid: voor jezelf, voor de ander en voor je omgeving.