SDGs beyond Corona: de olifant in de kamer is de oude economie
SDGs beyond Corona
De olifant in de kamer is de oude economie
door Veronique Swinkels
Gebaseerd op de serie Dialogen op Dinsdag SDGs beyond Corona #1-#9, mei-okt 2020
SDGs beyond Corona. Dat was de titel van een serie van negen Dialogen op Dinsdag die tussen mei en oktober 2020 werden georganiseerd door Worldconnectors en Earth Charter Nederland. Een rijke serie gesprekken met een wijze groep mensen. In deze dialogen kwam een groot scala van aandachtsgebieden en prioriteiten naar boven om de komende 10 jaar met kracht aan een duurzame en sociale samenleving te bouwen. Hier in Nederland maar ook daar buiten. Maar dan moeten we wel aandacht hebben voor de olifant in de kamer: de oude economie.
De synthese van de dialogen kwam uit op vijf domeinen voor collectieve aandacht.
- Systeemverandering; doelen en waarden.
- Kennis en respect voor de Aarde
- Draagvlak, gedeelde belangen en rechten, burgerparticipatie
- Onverwachte samenwerking-verbanden en integrale benadering
- Nieuwe economische modellen, inzet technologie en nieuw ondernemerschap
De belangrijkste daarvan is de noodzaak tot systeemverandering waarbij kritisch naar doelen en waarden van het huidige, kapitalistische, systeem moet worden gekeken. Zowel systeemwaarden als de systeemdoelen vragen om een herijking om de transitie naar groen, sociaal en leefbaar te kunnen versterken. Waarbij de nieuwe systeemwaarden al mooi worden verwoord door het Earth Charter en de systeemdoelen ingevuld worden door de SDGs.
De toekomst van de SDGs beyond Corona vraagt om het leggen van stevige accenten. De twee grootste trends die we zien gaan over het vergroten van de burgerparticipatie en het veranderen van de economische modellen die nu gangbaar zijn. We zien steeds beter dat het behalen van de sociale doelen van de SDGs om meer solidariteit vraagt en de ecologisch doelen om een verschuiving naar ander economische modellen waarbij de aarde en de mens explicietere belanghebbende actoren worden.
De veranderagenda van het Nederland beyond Corona is sterk verstrengeld met de veranderagenda van de SDGs en het zijn de volgende, SDG overstijgende, domeinen die uit de dialogen naar voor zijn gekomen;
- de noodzakelijke kennis van en respect voor de aarde zal breder aanwezig moeten zijn,
- het zoeken is naar gedragen oplossingen door onverwachte samenwerkingsverbanden en integrale benadering,
- beslissingen veel meer nemen op basis van beter draagvlak en inzet burgerparticipatie,
- nieuwe economische modellen moeten vorm gaan krijgen en de maatschappelijke inzet van technologie en ondernemerschap moet worden vergroot.
Deze domeinen zijn allemaal SDG overstijgend en kunnen, na verdere analyse, worden uitgewerkt in modellen, beleid en partnerschappen. In dit artikel volgen per domein een aantal concrete voorbeelden van projecten die ons verder kunnen brengen. Het versnellen van de individuele SDGs zal alleen gebeuren als we de agenda integraal benaderen en borgen in ons educatieve, economische en politieke systeem. Een groen, sociaal en leefbaar regeerakkoord, na de verkiezingen van maart 2021, is een belangrijke stap om concrete invulling te geven aan de SDGs. Hopelijk geeft dit document een bijdrage aan de invulling van zowel waarden als doelen van dit duurzame regeerakkoord met een krachtige Nederlandse inzet in het behalen van de SDGs in het buitenland. Vanuit het belangrijke besef dat dit het laatste regeerakkoord is, dat echt voor een krachtige impuls richting het behalen van de SDGs in 2030 kan zorgen.
Lees hier het gehele artikel van Earth Charter Vriend en Worldconnector Veronique Swinkels.
Ombudspersoon Toekomstige Generaties komt met uitspraak Inclusief Onderwijs
Het Lab Toekomstige Generaties met de Waarnemend Ombudspersoon Toekomstige Generaties Jan van de Venis komt met nieuwe uitspraak: Verruim je blik op het basisonderwijs.
In Nederland heeft ieder kind recht op en toegang tot onderwijs, maar hoe inclusief is dat onderwijs eigenlijk? Versterkt het systeem en dat wat ze leren ten volle het potentieel van kinderen, met name als het gaat om het aanbieden van een inclusieve en warme samenleving? Dat is waar deze kwestie over gaat. Het LabTG heeft onderzoek gedaan en is uiteindelijk tot deze uitspraak gekomen, waarbij de impact van doen of nalaten nu op het welzijn van toekomstige generaties wordt onderzocht en beoordeeld.
SDG Spotlight Report nu ook in Nederland
De 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de VN vormen een ambitieuze, internationale agenda om de wereld meer in balans te brengen. Deze agenda is in 2015 mede door Nederland ondertekend. Vijf jaar later is de afstand tot de doelen wereldwijd nog groot, en de trend voor sommige doelen zelfs negatief. Hoe verhoudt Nederland zich tot deze doelen en hoe staan we ervoor? Deze eerste op te stellen Nederlandse SDG Spotlight rapportage werpt een kritische blik op de Nederlandse aanpak.
Wil je bijdragen? Dat kan door je aan te melden voor één van de consultaties – check de data hier – en door het invullen van de online consultatie
Building Change, Global Goals Accelerator, Earth Charter Nederland en Worldconnectors hebben de handen ineengeslagen voor een SDG rapportage vanuit maatschappelijk perspectief. Zij krijgen daarbij steun van partners zoals WNF, het NCDO en de Civic Engagement Alliance. De consultatie voor de eerste rapportage gaat nu van start. Aan de hand van interviews en een online consultatie verzamelt het SDG Spotlight team de komende maanden zo veel mogelijk relevante inbreng.
“Met deze rapportage sluiten we ons aan bij een traditie van Spotlight-initiatieven in andere landen. Het kritisch volgen van de vooruitgang van de SDG’s in deze vorm ontbreekt nog in Nederland. En door Covid-19 zullen we nog beter moeten samenwerken om de SDG’s te realiseren.“ Aldus Alide Roerink, Earth Charter Nederland en initiatiefnemer.
Het rapport bespreekt de Nederlandse inzet ten aanzien van de SDG’s in onderlinge samenhang en doet aanbevelingen om de transitie naar een duurzame samenleving te versnellen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar wat er in Nederland gebeurt, maar ook naar de internationale voetafdruk van Nederlands handelen.
“Met een Nederlands SDG Spotlight Rapport willen we aansporen tot ambitieuze en meer coherente inzet voor de SDG’s. We kijken scherp wat de mondiaal afgesproken agenda voor Nederland betekent én we markeren waar de Nederlands inzet tekort schiet. Daar voegen we constructieve aanbevelingen aan toe, primair gericht op de rol van de Nederlandse overheid.” Aldus Ellen van Reesch, Coördinator redactie en initiatiefnemer.
“De editie 2020 richt zich op de SDG’s 10 en 15. Waar in SDG 10 het verminderen van ongelijkheid tussen mensen centraal staat, gaat SDG 15 over biodiversiteit en het leefbaar houden van onze planeet. Op beide thema’s blijft de Nederlandse inzet achter: deze onderwerpen worden structureel ondergeschikt gemaakt aan economische groei.“ Aldus Veronique Swinkels, Worldconnector en initiatiefnemer.
Committeer je aan het Earth Charter en kom in actie
Earth Charter Internationaal (ECI) is in november van start gegaan met een campagne om het Earth Charter te bekrachtigen. Misschien ben je al een ‘endorser’? Dat kan als individu en als organisatie. Nu kan je je ook nog via de ECI website aan het Earth Charter commiteren. Een statement van belang, juist nu. Laat zien dat je kiest voor een betere wereld, beter in hoe we met de Aarde omgaan, en met elkaar.
De COVID-19 pandemie heeft ervoor gezorgd dat we stil staan en ons ‘normale’ leven opnieuw bekijken. En belangrijker nog, het heeft ons laten zien dat het werkelijk mogelijk is om stil te staan en te veranderen. Het heeft ons laten zien dat er ruimte is voor een ‘beter normaal’, waarin we minder consumeren, meer zorgen en beter leven.
Nu we naar de toekomst kijken hebben we een mogelijkheid ons te committeren aan dit nieuwe normaal dat zich kenmerkt door meer rechtvaardigheid, duurzaamheid en vrede.
Wat zijn de belemmeringen om te komen tot respect voor de natuur, mensenrechten, economische en sociale rechtvaardigheid en een cultuur van vrede? Dit is het moment om de belemmeringen om te zetten in uitdagingen en ons te committeren aan het vinden van oplossingen. SAMEN.
Dat begint met het omarmen van de integrale visie van het Earth Charter – het resultaat van een collectieve mondiale dialoog waarin de ethische basis is gelegd voor een betere samenleving wereldwijd. Een breed gedragen basis voor persoonlijke en collectieve verandering. Om het nieuwe normaal te realiseren, zullen we ons bewustzijn moeten omzetten in actie.
We kunnen in actie komen door de Earth Charter principes toe te passen in ons dagelijks leven, in ons werk en op school. We kunnen in actie komen door bruggen te bouwen en samen te werken en lokale en internationale initiatieven te nemen. We kunnen in actie komen door anderen te inspireren, mensen in jouw sfeer van invloed om ook in actie te komen en zich ook aan het Earth Charter te committeren. We kunnen gezamenlijk in actie komen door een collectieve bekrachtiging van het Earth Charter. Heb je het Earth Charter al eerder bekrachtigd, dan nodigen we je uit dit opnieuw te doen door de verklaring van commitment te ondertekenen.
“Let ours be a time remembered for the awakening of a new reverence for life, the firm resolve to achieve sustainability, the quickening of the struggle for justice and peace, and the joyful celebration of life” (The Way Forward, Earth Charter)
Sluit je aan bij deze campagne, teken je commitment – als individu of als organisatie – en kom in actie voor een florerende Aarde.
Sluit je aan bij de mondiale beweging voor Rechtvaardigheid, Duurzaamheid en Vrede.
Giuseppe van der Helm over SDG 4 (Onderwijs) Beyond Corona
Giuseppe van der Helm, directeur van de coöperatie Leren voor Morgen en ook Earth Charter Vriend en Worldconnector, trad op als inspirator over onderwijs tijdens de Dialoog op Dinsdag op 29 september 2020. Lees op deze plek zijn blog, en onder deze link het volledige verslag van de Dialoog op Dinsda.
Onderwijs, wat het is en wat het moet zijn
Over onderwijs heeft iedereen wel een mening. Niet gek als je bedenkt dat we er allemaal mee te maken hadden, hebben, of weer mee te maken krijgen via onze kinderen en kleinkinderen. Al die meningen leiden echter zelden tot een nieuwe koers. En dat terwijl er enerzijds toch hele andere inzichten tot ons zijn gekomen, via de praktijk in andere landen of in andere tijden (Montessori, Dalton, Vrije Scholen). Anderzijds lijkt het soms dat de mogelijkheden van het huidige systeem onvoldoende worden benut. Een voorbeeld hiervan is het huidige systeem, dat ooit het Mammoetsysteem werd genoemd. Het grote voordeel daarvan was dat je gemakkelijk kon switchen tussen schooltypes. Na tientallen jaren zien we een splitsing tussen VMBO en HAVO/VWO, en constateren we dat schakelen zo moeilijk is. Duhh- misschien hadden we die muren niet moeten neerzetten?
Of kijk eens naar de Cito-toets- om gelijkheid te bevorderen is het advies van de docent leidend geworden. Nu we constateren dat dit alleen maar tot een grotere ongelijkheid leidt gaan we dit weer enigszins terugdraaien. Vind je het dan gek dat veranderingen als lastig worden gezien?
En dan is er de politiek. Twee jaar geleden vond men het een fantastisch idee om nieuwe leerdoelen voor het Primair Onderwijs (PO) en Voortgezet Onderwijs (VO) vast te laten stellen door docenten zelf. Let wel, alleen kennisdoelen, geen vaardigheden. Waarbij er zowaar naar de integratie van een aantal vakken gekeken werd. Na het eindrapport, twee jaar later, constateerde de politiek dat er onvoldoende naar vaardigheden was gekeken (duhh), er te weinig docenten bij betrokken waren (maar 150) en er vooral aandacht moest komen voor lezen en schrijven. En om de verwarring die hiermee ontstond te bestrijden, en vooral om de snelheid van verandering eruit te halen, werd er een commissie van wijzen ingesteld..
Een ervaren beleidsmaker in het MBO zei me vorig jaar: “Ons onderwijssysteem is erop ingericht om zoveel mogelijk studenten in zo kort mogelijke tijd tegen minimale kosten klaar te stomen voor een beperkt algemeen niveau.” Toen ik vroeg wat hij dan voorstelde, zei hij me dat de leerling het uitgangspunt moest zijn, niet het systeem. Nu gaan we nog teveel uit van beperkingen, in plaats van vaardigheden. We besteden veel aandacht aan de struikelvakken, in plaats van iemand te laten excelleren op de zaken waar hij of zij goed in is. Niet gek dat we als land achterlopen in innovatie.
En dan hebben we de olifant in de kamer nog niet genoemd: de omgeving. Want intussen smelt een miljoen ton ijs per minuut, en verdwijnen er 30 voetbalvelden regenwoud in diezelfde minuut. Twee derde van alle landdieren is verdwenen in 40 jaar, en van alle levende zoogdieren loopt nog maar 4% vrij rond. En om de ellende nog groter te maken gebeuren al die veranderingen niet langer lineair, maar exponentieel- iets waar we als soort niet kunnen begrijpen. Zoals we zien met de coronacrisis.
Wat is dan het doel van het onderwijs? Leren als in de 19e eeuw, waarin we opgeleid werden tot brave productiekrachten? Het doel is toch zeker het voorbereiden van onze kinderen op de maatschappij van de toekomst? Niet alleen om een baan te vinden en keurig economisch renderend menselijk kapitaal te vormen, maar ook om zich te ontwikkelen, tot bloei te komen en zich te leren verhouden tot anderen? Denk eens aan al die waterdruppels, die uiteindelijk toch een oceaan worden. En daarbij speelt kennis weliswaar een rol, maar nu die sterk verandert en overal te vinden is, zijn vaardigheden misschien wel belangrijker. Kritisch denken, waarden bewust zijn, verantwoordelijk handelen, samenwerken, creativiteit, ondernemerschap… Vaardigheden die we in deze tijd goed kunnen gebruiken, zeker als je ziet dat we van die verantwoordelijkheid, dat kritische denken en die samenwerking weinig terechtbrengen.
Duurzaamheid is niet een extra vak, terwijl het zou moeten gaat over het voorbereiden van onze kinderen op de toekomst. Duurzaamheid moet onderdeel worden van elk vak, en vak- en leerjaaroverstijgend zijn. We kijken daarbij integraal naar het onderwijs, volgens de ‘Whole School Approach’. En de SDG’s vormen daarbij, in ieder geval tot 2030, ons kompas.
De afgelopen 20 jaar is een grassroots beweging ontstaan, voornamelijk via docenten en Natuur en Milieu Educatie-centra. Al dat enthousiasme wordt vaak getemperd door bestaande structuren, kaders, methodes en verplichtingen. Nu is het zaak om duurzame ontwikkeling met de overheid, ouders, en vooral met schoolleiders en besturen te verankeren in niets minder dan een systeemverandering. Waarbij de tijd dringt. We kunnen de hulp van iedereen daarbij goed gebruiken. Ik ben benieuwd naar jullie gedachten hierover.