Mijn boodschap tijdens het Future Fields debat over Circulaire Economie

Op 20 januari sprak ik op het Future Fields Event van Avans hogeschool in Breda. Circulaire Economie stond centraal als thema. Deze impressiefilm geeft weer dat het een interessante, bruizende dag was. Hieronder kunt u lezen hoe ik mij heb uitgesproken tijdens het debat:

One Earth Community One Common Destiny

In het begin van dit jaar spreek ik op uitnodiging van Avans graag samen met Anne-Marie Rakhorst, ondernemer, oprichter van Search en initiatiefnemer van Duurzaamheid.nl.

Iedere vijf jaar vieren wij de lancering van het Earth Charter dat in het jaar 2000 in het Vredespaleis werd gelanceerd. We vierden 5 jaar, 10 jaar en nu dan 15 jaar Earth Charter. Het Earth Charter heeft kracht om een aantal redenen, ik noem er hier 3:

• Het omvat waarden en principes en acties voor duurzaamheid, die zijn verwoord in het kader van de grootste en meest inclusieve dialoog wereldwijd die er tot op dat moment ooit gehouden was. Mensen van alle achtergronden en in alle delen van de wereld waren betrokken. Zo werd en is het een ‘People’s  Document’.
• Het Earth Charter kan door iedereen worden gehanteerd (individuen, maar ook organisaties, bedrijven, overheden en in de politiek) als moreel kompas of gids om de omslag te maken naar een duurzame en rechtvaardige levensstijl. Dat People’s document is zo voluit bruikbaar in Nederland.
• Ook als mondiaal inspiratiekader is het Earth Charter van belang omdat het de volgende stap is volgend op het VN Charter en de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Tot op dat moment was er nog geen internationale overeenkomst over de relatie van de mens tot de Aarde, de grotere leefomgeving (de Community of Life). Het motto van 15 jaar Earth Charter is dan ook: ‘One Earth Community. One Common Destiny’.

Bij iedere viering van 5 jaar Earth Charter zie ik dat het Earth Charter weer meer mensen, jongeren, tot nieuwe initiatieven brengt om Our Common Future gestalte te geven.Het Earth Charter inspireert, maar de invulling is iets van jou persoonlijk.

In het Handvest staat letterlijk te lezen dat de weg voorwaarts alleen effectief doeltreffend is als de wereld van de politiek samen met die van het bedrijfsleven en die van burgerinitiatieven elkaar aanvullen. Dat zien wij gelukkig bij steeds meer Corporate Social Responsibility. Dat is echt in opmars. Denk aan Paul Polman van Unilever en Feike Sijbesma van DSM.

Maar nog bemoedigender zijn de radicale initiatieven van onderop. Ik noem Recycling en Cradle to Cradle. Sociaal Ondernemen en talrijke burgerinitiatieven die blijken houdbaar én creatief.

Soms heb ik de indruk dat de wereld, de economie, van onderop nu echt begint te bewegen. Een praktisch voorbeeld is dat de enorme hoeveelheden afval wereldwijd steeds meer tot nieuwe ideeën leiden. Een ander voorbeeld is dat de VN het jaar 2015 uitriep tot internationaal jaar van de Bodem. Goed om stil te staan bij de lange weg die afgelegd moest worden om tot verantwoorde landbouwproducten te komen en duurzame handelsketens. Lucas Simons schreef er een prachtig boek over ‘Changing the Food Game’. Het sluitstuk lijkt mij om in combinatie met de zorg om de Aarde te voorkomen dat mensen in ontwikkelingslanden worden uitgebuit. Met een eerlijk inkomen zal het voor boerenzonen en -dochters niet lonen naar de stad te trekken; althans niet allemaal. Om dit te realiseren zullen we de ‘Echte Prijs’ moeten gaan betalen, in feite werkelijk gaan doen wat in het Earth Charter staat verwoord bij principe 7d. “Verwerk de totale milieukosten en sociale kosten van goederen en diensten in de verkoopprijs en stel consumenten in de gelegenheid producten te herkennen die voldoen aan de hoogste sociale- en milieunormen”.

2015 zal ook in het teken staan van een wereldwijde gemeenschappelijke beheersing van klimaatverandering. Dat gaat om de omslag naar een CO2-arme economie. Tot voor kort dachten velen dat dit een probleem voor de toekomst is; langzame temperatuurstijging en geleidelijk hogere waterstanden in de oceanen; nu weten wij dat droogtes en overstromingen nu al zichtbaar maken dat de mensheid begonnen is de natuur krachtig te ontregelen. De weg naar een CO2-arme economie moet dus nu ingeslagen worden. Het is dringend. Daarbij moet ons continent Europa, en ons land Nederland, het voortouw durven nemen; zichtbaar maken wat kan en die kennis delen; wereldwijd naar al die volkeren die nog minder ontwikkeld zijn; minder diplomatieke conferenties en meer doen van onderop en die kennis delen. Dat is ontwikkelingssamenwerking nieuwe stijl.

Het Handvest van de Aarde spreekt zich duidelijk uit ten gunste van Duurzaamheid en Diversiteit. Zo weet ik mij ook deel van een kleurrijke wereld en een kleurrijk land. Tegelijk wil ik met u een ogenblik nemen voor wat ik acht de bottomline wereldwijd van onze waarden te zijn. Dan heb ik het over de universele rechten van de mens; universeel ongeacht ras, kleur, gender of geloof dus. De rechten van de mens maken integraal onderdeel uit van het Earth Charter. Die Universele Verklaring van de Rechten van de Mens kwam tot stand tegelijk met de afschaffing van koloniën en in vervolg op de afschaffing van slavernij. Heel lang is dat als vanzelf als ondergrens van beschaving gezien.Een Republiek als Indonesië weet dat een zeer groot deel van haar inwoners moslims zijn, maar toch ook daar geldt de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Dat staat in contrast met de Islamic State en aanverwante organisaties die zeggen geen boodschap te hebben aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens; sterker, die bewust flagrant schenden. Die organisaties gaan machtsbewust terug in beschaving; naar vóór die Universele Verklaring. Zij plaatsen zich zo buiten de mensheid als geheel die gaat voor Our Common Future.

Als men geen boodschap wil hebben aan compassie en rechten van de mens; sterker, zijn volgelingen zo zonder liefde, compassie en rechten van de mens disciplineert, stelt men zich buiten de volkerengemeenschap en wie daar voor gaat verspeelt zijn burgerrechten. Dat moet duidelijk zijn.

Tegelijk moeten wij ons niet door deze duivel laten ketenen; eraan toegeven dat hij onze inzet ten goede verlamt. Daarom wil ik ondanks deze zorgen wijzen op het voornaamste instrument en opdracht van het Handvest van de Aarde: dat is de vreugdevolle viering van het leven.

Tenslotte een enkel woord over wat er gebeurde tussen Earth Charter +10 en nu (+15). Internationaal wijs ik dan op wat in San José, Costa Rica, tot stand kwam; een prachtig Handvest van de Aarde educatiecentrum, een Unesco chair; maar ook nationaal hier in Nederland een hechte verbinding en samenwerking met onderwijs; hier bij en met Avans, maar ook met en door Iona in Amsterdam, antroposofisch van oorsprong breed verbonden met onderwijs en nu Vriend van het Handvest van de Aarde omdat het gaat om Our Common Future. Van Earth Charter +5 naar +10 zijn wij dus naar onderwijs gegaan en dat zal bij Earth Charter+15 meer gestalte krijgen.

De eerste decade of Education for Sustainable Development zit er alweer op en de V.N. zal in september besluiten over de Sustainable Development Goals (SDG’s) als follow-up op de Millenniumdoelen vanaf 2015. Die agenda is breed. Het is in ieder geval een inspanning om volkeren en landen in verschillende fases van ontwikkeling samen te binden in solidariteit en toekomstgerichtheid. Het Earth Charter kan daarbij als kompas dienen; een ethisch fundament onder de SDG’s.

In Nederland zullen wij als Vrienden van het Handvest van de Aarde voortgaand samenwerken met de Worldconnectors die het Post 2015 Charter tot stand brachten. Dat Charter is gericht op samenwerking tussen alle partijen voor de SDG’s. Dit gebeurde samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken namens alle Ministeries – onze regering dus. Ook dat is eigenlijk ontwikkelingssamenwerking nieuwe stijl. Wat wij in en vanuit Nederland als civil society aanreiken.

Transitie. Dat woord kent u allemaal. Simpel gezegd de regering bezuinigde. De samenleving is in transitie. Dat zijn wij; dat bent u. Transitie begint bij U, het is ook een wereldwijde opdracht.

Het proces voor de totstandkoming van het Earth Charter gaat langer terug, maar vanaf de lancering in 2000 is er in Nederland aan gewerkt om het onder de aandacht te brengen. Als Earth Charter Commissioner bracht ik indertijd het Handvest van de Aarde onder bij het NCDO; het Centrum voor Mondiaal Burgerschap, tot voor kort gefinancierd door BuZa. Het NCDO werd goeddeels wegbezuinigd, maar de Worldconnectors, nu als Vereniging, gaan door en zo ook de Vrienden van het Handvest van de Aarde. Het Earth Charter nodigt uit tot samenwerking, hand in hand, ieder naar eigen vermogen, maar wel samen om inhoud te geven aan Our Common Future; en dat in het bewustzijn dat de Aarde ons is toevertrouwd.

Na het debat op AVANS hogeschool werd ik geïnterviewd. Mocht u dit willen lezen dan kan dat hier